Het zal voor u niet nieuw zijn: we leven in een democratie. Of beter gezegd: een representatieve democratie. Het namelijk nogal lastig om voor een besluit het hele volk te raadplegen. Het wordt erg ingewikkeld om met 17 miljoen Nederlanders over elk wetsvoorstel te debatteren, of om met ruim 600.000 stadsgenoten de parkeerverordening van Rotterdam door te akkeren. Daarvoor is de representatieve democratie uitgevonden.
Het is dan altijd lastig op welke wijze de bevolking betrokken moet worden bij beslissingen die hen zelf aangaat. Niet voor niets wordt door de rechter in veel gevallen getoetst op de afweging van het algemene en het individuele belang. En parkeren is daarbij een hele listige. Algemene in individuele belangen zijn vaak wel aan te wijzen, maar ingewikkeld wordt het als het gaat om appellabiliteit en rechtsgevolgen.
Om draagvlak voor parkeerbeleid te verwerven wordt bij het opstellen van parkeerbeleidsplannen vaak een participatietraject ingezet. Behalve de verrassende input van belanghebbenden levert een goed participatietraject vooral begrip en draagvlak op. Veel gemeenteraden denken echter onterecht dat participatie hetzelfde is als inspraak. Inspraak suggereert aan de ene kant dat burgers macht hebben (“we hebben het nu voor het zeggen”) en aan de andere kant is inspraak in het burgerlijk wetboek een formele activiteit die gepaard gaat met inspraaknota’s en dergelijke. Tot slot zetten veel gemeenten nogal eens onterecht de deur open voor bezwaar en beroep.
Zo heb ik voor een gemeente gewerkt waar een besluit was genomen om betaald parkeren in te voeren. Aan het besluit was inspraak vooraf gegaan en het besluit stond open voor bezwaar en beroep. Om een lang verhaal kort te maken, was pas na zes jaar de bezwaar- en beroepsprocedure ten einde, toen het Hof bepaalde dat het ging om een belastingmaatregel die überhaupt niet openstond voor welke vorm van bezwaar of beroep ook.
Het eerste bezwaar werd door de bezwarencommissie niet ontvankelijk verklaard, omdat er geen rechtsgevolg zou zijn. De bestuursrechter besliste anders. De tweede beslissing op bezwaar werd vernietigd, omdat het primaire besluit niet volledig was heroverwogen en er procedurefouten waren gemaakt. Inmiddels was de gemeente ervan doordrongen dat de bestuursrechter tot tweemaal toe dwaalde, maar beroep aantekenen zou leiden tot politieke schipbreuk. De oppositie wilde namelijk per direct betaald parkeren afschaffen en leek gesteund te worden door de fractie van de verantwoordelijke wethouder. De derde beslissing op bezwaar hield stand bij de bestuursrechter, die ineens vond hier geen uitspraak te kunnen doen (waarom de eerste twee keer wel?). Na een verkeerde verwijzing naar de Raad van State zaten we ruim vijf jaar na het primaire besluit eindelijk bij de rechter die erover ging. En begrijpelijk verklaarde de raadsheer van het Hof de bezwaren niet ontvankelijk, werden de beslissing op bezwaar vernietigd en herleefde het primaire besluit.
Al met al is er zes jaar gesold met dolende burgers en hebben noch de politiek noch de rechterlijke macht zich van de beste kant laten zien. Democratie is topsport van Olympisch niveau: eenmaal in de vier jaar is er gelegenheid om te presteren, maar tussendoor sta je vier jaar op scherp. En ook uitglijders horen daarbij.
